Kotły olejowe są obok gazowych jednymi z najpopularniejszych urządzeń grzewczych. Niewątpliwymi zaletami kotłów olejowych są możliwość stosowania ich na obszarach nie objętych siecią gazową oraz dowolność wyboru dostawcy paliwa i negocjacji jego ceny.
Kotły olejowe maja podobną budowę do kotłów gazowych. Zdecydowanie różne są palniki. W kotłach olejowych instalowane są palniki nadmuchowe (zwane też wentylatorowymi) z jedno- lub dwustopniową regulacją. W tych z regulacją jednostopniową zmiana wydajności kotła następuje poprzez włączenie lub wyłączenie palnika. Natomiast w palnikach z regulacją dwustopniową kocioł pracuje na pierwszym stopniu z mniejszą mocą, a na drugim z mocą nominalną. Palniki z regulacją dwustopniową zapewniają bardziej ekonomiczną pracę systemu grzewczego. Właściwie dobrany palnik zapewnia trwałość i utrzymanie wysokich parametrów cieplnych i eksploatacyjnych na wymaganym poziomie oraz wysoką sprawność energetyczną kotła, a ponadto pozwala zminimalizować emisję zanieczyszczeń. Jest on wyposażony w system zabezpieczeń, kontrolujący pracę układu – w razie nieprawidłowego działania palnik jest wyłączany, a dopływ paliwa – odcięty. Kocioł olejowy, po wymianie palnika, może być eksploatowany również jako kocioł gazowy. Na rynku dostępne są także palniki dwupaliwowe umożliwiające zmianę paliwa z olejowego na gazowe i odwrotnie, bez konieczności wymiany palnika. Są one jednak bardzo rzadko stosowane w budownictwie jednorodzinnym ze względu na ich wysoką cenę.
Średnia sprawność kotłów renomowanych producentów wynosi od 92 do 94%. Im wartość ta jest niższa, tym większe zużycie paliwa, a tym samym wyższe koszty eksploatacji. W kotłach olejowych nie ma możliwości zastosowania pełnego priorytetu c.w.u. i dlatego do instalacji musi być dołożony wkład z częściową lub pełną akumulacją ciepła. Niektóre z oferowanych na rynku kotłów małej i średniej mocy wyposażone są we wbudowany lub wolno stojący podgrzewacz bądź zasobnik c.w.u. wraz z układem regulacyjnym. Małe kotły dostępne są również jako „kotły mieszkaniowe” – przeznaczone do zabudowy bezpośrednio w pomieszczeniu mieszkalnym (np. w kuchni). Najczęściej jednak kotły te wykonywane są jako urządzenia stojące, przeznaczone do montażu w wydzielonym pomieszczeniu. Pomieszczenie to powinno spełniać określone wymagania.
Nowością na rynku są kondensacyjne kotły olejowe. Ponieważ jednak w przypadku kotłów olejowych udział pary wodnej w spalinach jest zdecydowanie mniejszy niż w kotłach gazowych, zysk energetyczny też jest zdecydowanie mniejszy.
Standardowo w każdym urządzeniu montowany jest ręcznie regulowany termostat i termometr mierzący temperaturę wody zasilającej instalację grzewczą. Jest to jednak najprostszy ze sposobów sterowania pracą kotła. Niektóre kotły mają fabrycznie zamontowane termostaty pokojowe lub automatykę pogodową. Choć taki standard jest jeszcze rzadkością, to właśnie te urządzenia umożliwiają wygodne i ekonomiczne sterowanie praca kotła.
Kocioł jednofunkcyjny ogrzewa jedynie wodę krążącą w instalacji centralnego ogrzewania, chyba że dokupi się do niego zasobnik do podgrzewania wody użytkowej. Pojemność zasobnika powinna być dostosowana do liczby osób korzystających z wody. Moc kotła jednofunkcyjnego dobiera się do zapotrzebowania na ciepło do c.o., a gdy ma współpracować z zasobnikiem, należy uwzględnić dodatek na potrzeby ciepłej wody. W czasie ładowania zasobnika podgrzewanie wody w instalacji centralnego ogrzewania zostaje wyłączone i włącza się ponownie, gdy woda w zasobniku osiągnie żądaną temperaturę.
Podstawowe cechy kotłów jednofunkcyjnych:
Kocioł dwufunkcyjny jest „bogatszy” od jednofunkcyjnego o dodatkowy przepływowy wymiennik do podgrzewania wody. Można więc – bez konieczności instalowania nowych urządzeń – ogrzewać i dom, i wodę użytkową. Jednak kocioł dwufunkcyjny nie gwarantuje równie komfortowego korzystania z ciepłej wody jak kocioł jednofunkcyjny, zwłasza w dużych domach. Kocioł dwufunkcyjny przełącza się na podgrzewanie wody dopiero po odkręceniukranu z ciepłą wodą,
Podstawowe cechy kotłów dwufunkcyjnych:
Technologia kondensacyjna zastosowana w kotłach kondensacyjnych w znaczny sposób zwiększa sprawność kotła poprzez odzyskiwanie ciepła zawartego w produktach spalania gazu. Para wodna, będąca jednym z produktów spalania zostaje schłodzona do punktu rosy, co prowadzi do jej skroplenia. Energia powstająca w tym procesie zostaje odzyskana przez moduł kondensacyjny, zmniejszając tym samym zużycie gazu.
Wyższa sprawność kotłów kondensacyjnych (nawet do 108%), to właśnie efekt zatrzymania przez wymiennik ciepła kotła energii, która w kotłach tradycyjnych jest tracona.
Zastosowanie mikroprocesora umożliwia podłączenie termostatu pogodowego oraz sondy temperatury zewnętrznej, pozwalających na bardzo dokładne dostosowanie parametrów pracy kotła do zapotrzebowania cieplnego pomieszczenia i do zmiany warunków pogodowych.
Całkowite spalanie gazu przy automatycznie, optymalnie przygotowanej mieszance powoduje wyjątkowo niską emisję substancji szkodliwych dla środowiska.
Zalety kotłów kondensacyjnych: